Hệ miễn dịch đóng vai trò giúp bảo vệ con người luôn khỏe mạnh, ngăn ngừa bệnh và nhiễm trùng. Khi hệ miễn dịch của cơ thể gặp các vấn đề bất thường sẽ dẫn đến một số bệnh lý liên quan. Để hiểu rõ hơn về hệ miễn dịch là gì, mời bạn đọc theo dõi nội dung bài viết dưới đây.

I. Hệ miễn dịch là gì?

Hệ miễn dịch có tên tiếng Anh là Immune System, là một hệ thống các mạng lưới chuyên biệt của tế bào, protein, mô và cơ quan. Họ làm việc cùng nhau để bảo vệ con người khỏi vi khuẩn và vi sinh tồn tại trong cuộc sống hàng ngày. Một trong những tế bào chủ chốt của hệ miễn dịch là bạch cầu, gồm hai loại cơ bản phối hợp với nhau để tìm và tiêu diệt các sinh vật truyền nhiễm – những “kẻ xâm lược” có hại cho sức khỏe. Hệ thống miễn dịch tấn công các tác nhân gây bệnh trong cơ thể con người thông qua một loạt các bước được gọi là phản ứng miễn dịch.

Không giống như hệ thần kinh, hệ thống miễn dịch của cơ thể phức tạp hơn và lan rộng khắp cơ thể, bao gồm: Amidan họng, hệ tiêu hóa, xương tuỷ, da, các hạch bạch huyết, lá lách, niêm mạc mỏng bên trong mũi, họng và bộ phận sinh dục.

Việc phân bố ở nhiều vị trí giúp hệ miễn dịch hình thành và lưu trữ các tế bào cũng như duy trì hoạt động liên tục giữ cho toàn bộ cơ thể khỏe mạnh.

II. Cơ chế hoạt động của hệ miễn dịch

Thành phần chính của hệ thống miễn dịch là bạch cầu. Các tế bào bạch cầu bình thường lưu thông trong máu và có thể đến mọi bộ phận của cơ thể chúng ta thông qua hệ thống mạch máu (động mạch, tĩnh mạch, mạch bạch huyết). Bạch cầu liên tục quét mọi ngóc ngách trong cơ thể để tìm kiếm, phát hiện và ngăn chặn kịp thời những chất có hại cho cơ thể.

Hệ thống bạch cầu sẽ phân bố ở nhiều bộ phận khác nhau trong cơ thể và tập trung ở những vùng trọng điểm quan trọng như lá lách, tuyến ức, tủy xương, hạch bạch huyết. Tế bào bạch cầu cũng được chia thành tế bào lympho và tế bào thực bào. Mỗi loại có một nhiệm vụ khác nhau trong việc bảo vệ cơ thể chúng ta.

Cơ chế hoạt động của hệ thống miễn dịch cũng sẽ được chia thành nhiều loại tùy theo khả năng thực bào và sự khác nhau của tế bào lympho. Thực bào là một loại tế bào bạch cầu có chức năng chính là tiêu diệt mầm bệnh bằng cách bao bọc nó, hấp thụ rồi nghiền nát và ăn phần còn lại của mầm bệnh. Thực bào cũng được chia thành nhiều loại khác nhau, với các loại nhiệm vụ khác nhau, chẳng hạn như:

• Bạch cầu đơn nhân: số lượng lớn nhất và có rất nhiều vai trò khác nhau trong việc miễn dịch.
• Bạch cầu trung tính: nhiệm vụ chính là tấn công các loại vi khuẩn.
• Đại thực bào: Tìm kiếm và phát hiện mầm bệnh, loại bỏ các tế bào đã hư hỏng.
• Tế bào mastocyte: Có vai trò trong việc làm lành vết thương, đồng thời chống lại một số mầm bệnh.

Tế bào lympho: Đây là một phần của hệ thống miễn dịch có vai trò chính là ngăn chúng ta bị bệnh trở lại. Cụ thể, các tế bào lympho ghi nhớ mầm bệnh nào xâm nhập vào cơ thể để khi chúng trở lại bất ngờ, các tế bào này tiêu diệt ngay và nhanh chóng, hiệu quả nguồn bệnh. Tế bào lympho bình thường được sản xuất trong tủy xương và di chuyển đến các bộ phận khác nhau của cơ thể để tìm và tiêu diệt mầm bệnh, một số tế bào lympho vẫn còn trong tủy xương và đóng một vai trò quan trọng khác.

Tế bào lympho được chia thành hai loại: tế bào lympho B (sản xuất kháng thể và gửi thông điệp đến tế bào lympho T) và tế bào lympho T (tiêu diệt các tế bào bị tổn thương và tiếp tục cảnh báo các tế bào bạch cầu khác). Trong khi các tế bào trong hệ thống miễn dịch có nhiệm vụ khác nhau trong việc bảo vệ cơ thể con người, chúng liên kết chặt chẽ với nhau, hỗ trợ nhau trong việc phát hiện và tiêu diệt kẻ thù.

III. Vai trò của hệ miễn dịch

1. Bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm bệnh

Hệ thống miễn dịch là hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể. Đồng thời, “kẻ xâm lược” gây bệnh cho người bệnh bao gồm vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng, thậm chí cả nấm. Chúng có mặt ở khắp mọi nơi, chẳng hạn như nhà ở, nơi làm việc và môi trường tự nhiên. Phản ứng miễn dịch xảy ra như sau:

• Bước 1: Hệ thống miễn dịch khỏe mạnh bảo vệ con người bằng cách tạo ra hàng rào ngăn chặn mầm bệnh hoặc kháng nguyên lạ xâm nhập vào cơ thể.
• Bước 2: Nếu chúng có thể phá vỡ hàng rào, hệ thống miễn dịch sẽ tiếp tục sản xuất các tế bào bạch cầu, cũng như các hóa chất và protein khác, để tấn công và tiêu diệt các yếu tố ngoại lai có hại này. Hệ thống miễn dịch sẽ cố gắng hết sức để tìm và loại bỏ các kháng nguyên trước khi chúng bắt đầu phân chia.
• Bước 3: Nếu thất bại, hệ thống phòng thủ của cơ thể hoạt động mạnh hơn để ngăn chặn mầm bệnh phát triển.

Hệ thống miễn dịch có thể nhận ra hàng triệu kháng nguyên khác nhau và sẽ thực hiện các chức năng cần thiết để loại bỏ hầu hết các mầm bệnh xâm nhập. Nếu hoạt động đúng cách, hệ thống phòng thủ tinh vi này có thể tránh được các vấn đề sức khỏe, từ cảm lạnh thông thường đến các bệnh ung thư nguy hiểm.

2. Tạo kháng thể

• Con người được sinh ra với một mức độ miễn dịch và sức đề kháng nhất định, nhưng theo thời gian, những điều này được cải thiện.
• Khi trẻ em thường xuyên bị cảm lạnh, hệ thống miễn dịch sẽ sản xuất một “ổ chứa” các kháng thể khi chúng lần đầu tiên tiếp xúc với căn bệnh này và xây dựng sức đề kháng cho chúng trong tương lai. Đưa mầm bệnh đã suy yếu vào cơ thể để thúc đẩy hệ miễn dịch chiến thắng, sản sinh kháng thể và ngăn bệnh tái phát, đó cũng là cách hoạt động của vắc xin.
• Tuy nhiên, khi chúng ta già đi, hiệu quả của hệ thống miễn dịch giảm dần. Suy giảm miễn dịch có thể làm cho họ yếu hơn và dễ mắc các bệnh, thường là viêm khớp, và thậm chí một số loại ung thư.

Có thể thấy, hệ miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và phát triển cơ thể tuy nhiên không phải lúc nào hệ miễn dịch cũng ở trạng thái ổn định. Hy vọng qua bài viết trên, đọc giả đã nắm được kiến thức cơ bản về hệ miễn dịch là gì? Cảm ơn bạn đọc đã quan tâm và theo dõi bài viết của fallowcafe.com nhé!